W czasach gdy uprzedzenia tak głęboko kształtują otaczającą rzeczywistość podjąłem się opracowania badania na ten temat w ramach letniej pracy z TOK-u.
W oparciu o badanie CBOS „Stosunek do innych narodów 2017” rozpocząłem pracę nad ankietą, której celem było zbadanie poziomu tolerancji mieszkańców Warszawy. Swój kwestionariusz formułowałem opierając się na skali Bogardiusa, która służy określeniu akceptacji dla innych grup etnicznych na różnych poziomach znajomości. Wpływ wspólnej historii oraz wydarzeń i nurtów ogólnoświatowych były dwoma czynnikami, które rozważałem przy wyborze badanych nacji, stąd też pytania dotyczyły Niemców i Arabów.
Próba wynosiła 100 osób, nie jest więc ona wysoce reprezentatywna jednakże oddaje w pewnym stopniu nastawienie warszawiaków. Ankieta była całkowicie anonimowa, w wynikach nie został uwzględniony wiek uczestników natomiast zakres wieku ankietowanych wynosił od 16 do 71 lat. Do udziału w badaniu wymagane było również wypełnienie zgody.
Rys.1 Wyniki badania CBOS „Stosunek do innych narodów 2017”
Moją tezą badawczą było stwierdzenie iż Warszawiacy wykazują się większym poziomem akceptacji względem Niemców i Arabów niż mieszkańcy całej Polski. Dodatkowo sprawdzałem również jak duże przełożenie na stosunek do obcokrajowców będzie miał kontekst historyczny oraz stosunek do wydarzeń teraźniejszych. Przy pomocy moich obserwacji chciałem ocenić też chęć osób mieszkających w Warszawie do brania udziału w ankietach. Z tego tez względu zdecydowałem się na przeprowadzenie bezpośredniego na ulicach Śródmieścia, Mokotowa, Ochoty i Żoliborza.
Pytania ankietowanym zadałem następujące pytania:
Czy zaakceptowałby Pan/Pani osobę narodowości niemieckiej/arabskiej jako:
- Mieszkańca Pani/Pana dzielnicy?
- Swojego sąsiada?
- Bliskiego przyjaciela?
- Małżonka członka bliskiej rodziny?
Wyniki prezentują się one następująco:
Rys.2 Wyniki Serii 1 (Niemcy)
Rys.3 Wyniki Serii 2 (Arabowie)
W celu porównania moich wyników z bazą porównawczą wyznaczyłem przelicznik odpowiedzi na poziom „sympatii” i „niechęci”:
- Tak – 3
- Raczej Tak -1.5
- Nie wiem – 0
- Raczej Nie – -1.5
- Nie – -3
Średnia akceptacji dla Serii 1 (Niemcy) wyniosła:
Ogólna : 1.42
- Mieszkaniec dzielnicy : 1,93
- Sąsiad : 1,77
- Przyjaciel : 1,19
- Małżonek członka rodziny : 0,68
Natomiast dla Serii 2 (Arabowie) współczynniki wykazały:
Ogólna : 0.48
- Mieszkaniec dzielnicy : 1,28
- Sąsiad : 0,87
- Przyjaciel : 0,14
- Małżonek członka rodziny : – 0,35
Moje badania potwierdzają prawdziwość uprzednio postawionej tezy. Warszawiacy faktycznie wykazują się większą niż ogół Polaków tolerancją w stosunku do Niemców oraz Arabów. Różnice pomiędzy wynikami CBOS, a wynikami mojego badania są duże, szczególnie w przypadku stosunku do Arabów.
Warto zauważyć iż raczej niechętnie Warszawiacy patrzą na związek małżeński członka rodziny z przedstawicielem arabskiej grupy religijno-językowo-kulturowej podczas gdy do pozostałych sytuacji odnoszą się z obojętnością (często wynika ona z braku zdecydowania co do pytanej kwestii), a także subtelną sympatią a z pewnością akceptacją. Wspólna historia wydaje się mieć mniejszy wpływ aniżeli teraźniejsze wydarzenia polityczne na świecie.
Moje obserwacje podczas przeprowadzonego badania wykazały iż mieszkańcy stolicy stronią od udziału w ankietach niezależnie od jej anonimowości. Dodatkowo raczej nie dyskutują o swoich poglądach, a niejednoznaczne pytania nie wzbudzają w nich głębszego zastanowienia czy chęci podzielenia się refleksją z ankieterem.
Zdecydowanym minusem przeprowadzonych badań był brak gromadzenia danych dotyczących wieku uczestników, co pozwoliłoby na podanie wyników z uwzględnieniem przedziałów wiekowych. Ponadto ankieta przeprowadzona została na przestrzeni 30 dni sierpnia, a więc informacje o wydarzeniach zza granicy mogły zmienić nastawienie ankietowanych z dnia na dzień, skutkując w subtelnych różnicach pomiędzy kontekstem międzynarodowym oraz politycznym.
W razie jakichkolwiek pytań czy chęci przedyskutowania zarówno sowich obserwacji co do stosunku warszawiaków do innych narodów jak i odczuć związanych z opisaną ankietą zachęcam do kontaktu mailowego pod adresem szymonbutryn@gmail.com.
Szymon Butryn